تاریخچه پول
مقدمه
درگذشته دیرین برای تداوم حیات، نیاز هر فرد با تلاش فردی (شکار، تولید و …) تأمین می‌شد و ولی با گذر زمان و بیشتر شدن نیازهای فردی، بشر دیگر نمی‌توانست نیازهای خود را به‌تنهایی برطرف کند. در ابتدا بشر توانست با استفاده از اختراع انواع ابزارها و وسایل ابتدایی تولید خود را گسترش بدهد .اما این موضوع کافی نبود چرا که نمی‌توانست تمام نیازهای خودش را به‌صورت انفرادی برآورده کند.
در نتیجه هرکدام از آنها به کار و حرفه‌ای جداگانه مشغول شدند .
در برابر رفع نیازهای خود از روش معاوضه مستقیم کالا با کالا توانستند نیازهای عمده خود را برطرف کنند. اما بشر هرگز به تولید شخصی قانع نبود . از طرفی برای گسترش کسب‌وکار خود نیاز به نیروی کار بیشتر داشت . دیگر نمی‌توانست از راه‌های مانند زور و مبادلات کالا به کالا مشکلات به وجود آمده را رفع کند. در نتیجه بشر توانست با اختراع پول این مشکل را برای همیشه حل کند.
تاریخچه پول
تاریخچه پول بسیار گسترده و جذاب است . به هزاران سال قبل بازمی‌گردد. همان‌طور که قبل‌تر گفته شد از تلاش‌های اولیه انسان برای مبادله و تجارت با روش‌های مختلف تا تولید اولین سکه‌های فلزی . در نهایت تولید اولین پول‌های کاغذی و پیشرفت انسان در زمینه دادوستد. پول همیشه تأثیرات مهمی بر نحوه عملکرد و تحول ما در جامعه داشته است. در این مقاله به جزئیات تاریخچه پول، تبدیل پول و چگونگی پیشرفت بشر از اقتصاد مبادله‌ای کالا به کالا به یک سیستم مالی پیچیده با انواع مختلف ارز خواهیم پرداخت.
تعریف و پیدایش پول
پول زبان ساده وسیله‌ای است که بشر با استفاده از آن برای تسهیل دادوستد و مبادلات کالا و خدماتی که ارائه می‌دهد از آن استفاده می‌کند.
پیدایش پول را می‌توان از زمانی دانست که بشر نسبت به مایحتاج و تداوم حیات خود دیگر نمی‌توانست از تلاش فردی و زور بازو هر چه را که می‌خواهد به دست آورد. همچنین روش‌های مبادله‌ای کالا به کالا و سنتی دیگر سودمند واقع نمی‌شد. چرا که در این میان محدودیت‌هایی مانند امکان تعیین ارزش کالا بر اساس قبول واحد معینی که مورد تأیید طرفین معامله باشد وجود نداشت. از طرفی یافتن طرفین مبادله دو کالا مانند: گندم و دام که هر دو نیاز به کالاهای عرضه شده طرف دیگر داشته و آماده مبادله باشند چندان آسان نبود.
در ابتدا از اشیاء خاصی مانند چوب، صدف، مروارید و … به‌عنوان یک واحد ارزشمند پولی برای دادوستد و خرید کالا استفاده می‌شد.
اما در اوایل قرن ۱۶ میلادی زمانی که لشکری از ارتش اسپانیایی‌ها به قبیلة آزتک‌ها حمله کردند، کسی از اهالی این قبیله تصوری از علاقة ارتش مهاجم به‌نوعی فلز زردرنگ آن منطقه نداشت. چیزی که آنها برای ساخت مجسمه‌ها و جواهرات به کار می‌بردند حالا برای غریبه‌هایی جذاب شده بود. که به‌خاطر آن رنگ و جلا، افراد قبیله را می‌کشتند و از بین می‌بردند.
افراد مهاجم به قبیله‌ای حمله کرده بودند که مردمش برای دادوستد خودشان از کاکائو، تیروکمان یا پارچه استفاده می‌کردند .
حالا یک سوال برایشان به وجود آمده بود و آن چیزی نبود جز این که چرا این بیگانه‌ها این‌طور به این فلز غیر قابل خوردن و آشامیدن و بافتن علاقه نشان می‌دهند؟
در نتیجه پس از آنکه فلزات گران‌بها مانند: طلا و نقره کشف شدند و وجوه تمایز آنها نسبت به کالاهای دیگر به‌ویژه فلزاتی مثل آهن و مس مشخص شد.جایگزین وسایل مبادلاتی قبلی که فاقد خصوصیات فیزیکی طلا و نقره بودند شدند و در نهایت به‌عنوان “پول” مورداستفاده قرار گرفتند.
باگذشت زمان در دولت‌ها و جوامع مختلف برای توسعه تجارت و رونق دادوستد نسبت به ضرب سکه‌های طلا و نقره با مهر و نشان خود نسبت به قلمرو و موقعیت جغرافیایی خویش اقدام نمودند.
مورخان می‌گویند اختراع سکه از سده هفتم پیش از میلاد مسیح در کشور لیدی پا گرفته.
ولی در اکتشافاتی که اخیراً در کشور هندوستان شده مسکوکاتی به‌دست‌آمده که ظاهراً مربوط به پنج هزار سال قبل است (سه هزار سال پیش از میلاد).
“هرودوت” مورخ سده پنجم قبل از میلاد مسیح می‌نویسد: در میان مردم و ملت‌هایی که ما می‌شناسیم مردمان لیدی نخستین کسانی هستند که برای مصرف خود از زر و سیم سکه تولید کردند. البته گروهی از محققین علوم باستان‌شناسی معتقدند که این افراد مهاجرین یونانی بودند که در خدمت دولت لیدی سکه تولید کردند و جهانیان این اختراع را پس از اختراع خط بزرگ‌ترین اختراع بشر می‌دانند.
در دوران باستان و با روی کار آمدن حکومت هخامنشیان در سال 546 قبل از میلاد کشور لیدی به دست کوروش فتح شد و باعث شد ایرانیان باستان از اختراع پول و رواج آن در خاک همسایه خودآگاهی پیدا کنند. اولین سکه‌ای که در ایران رواج یافت.در زمان داریوش اول (516 ق.م) ضرب شد و نام آن “دریک” بود و دومین سکه رایج”شکل” بود که وزنی معادل 6/5 گرم نقره داشت.
با گسترش تجارت‌های نوپا و ایجاد سیستم‌های مالی پیچیده برای پرداخت‌های سنگین دیگر استفاده از سکه‌های فلزی آسان نبود.
محدودیت‌هایی مانند حمل‌ونقل و قارت در این میان وجود داشت؛ بنابراین در برخی از دولت‌ها مانند روم باستان و قبل از میلاد، صراف‌هایی وجود داشت.اسناد کاغذی و دست‌نوشته‌هایی را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دادند یا به اشخاصی که مسکوکات و فلزات قیمتی خود را پیش آنها به امانت می‌گذاشتند. سندی به‌عنوان “قبض رسید” می‌دادند تا با استفاده از اعتبار نامة خود به دادوستد و تجارت بپردازند.
باگذشت زمان اسنادی که تحت عنوان قبض رسید وجود داشت به‌عنوان اعتبارنامه‌هایی برای دادوستد با پشتوانة اشیاء گران‌بها مانند طلا و نقره رواج یافت. این رویه پایه‌گذار سیستم چاپ پول‌های کاغذی تحت عنوان اسکناس با پشتوانة طلا و نقره بود. از بدو انتشار رابطه ثابتی بین ارزش اسکناس معاملاتی با طلا و نقره برقرار ساخت و قانونمند گردید.
سپس از قرن نوزدهم، در چارچوب مقررات و قوانین پولی و بانکی هر کشور و تحت عنوان پول قانونی رایج در اقتصاد و نظام سرمایه‌داری متداول مطرح شد.
سال‌ها است که مردم ارزش پولشان را با اتفاق‌های سیاسی و اقتصادی و حتی طبیعی، در نوسان می‌بینند. به‌محض این که اتفاقی در دنیا می‌افتد، ارزش پولشان را با قیمت طلا می‌سنجند. در واقع باوری وجود دارد که ذخیره‌ای از طلا، در خزانة یک بانک در گوشة کشورشان . حتی گوشه‌ای از دنیا وجود دارد که پشتوانة فیزیکی پول کاغذی یا سکه‌ای است که در دستشان گرفته‌اند.
سخن پایانی
اختراع پول پس از اختراع خط توانست تحولات بسیار زیادی در زندگی بشر ایجاد کند . شکل گیری ارزهای متنوع باعث شد تا تجارت و دادوستد میان دولت‌ها و جوامع مختلف گسترش یابد . باعث رفع مشکلات مبادلة کالا و خدمات و همچنین خلق صنایع بزرگ و سیستم‌های مالی پیشرفته و پیچیده در دنیا شود. به‌طوری‌که امروزه بشر می‌تواند با استفاده از پول‌های رمزنگاری شده مانند کارت‌های اعتباری و از ارزهای دیجیتال استفاده کند و تجارت‌های نوپایی خلق کند. همچنین خلق ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک منابع مالی و پولی جدید توانسته روش‌های نوینی در تجارت و دادوستد به وجود آورد.
