بازار مالی چیست؟

در دنیای امروز با پیشرفت اقتصاد جهانی و اهمیت پیدا کردن مسائل مالی، اصطلاحات و بسترهای فراوانی برای کسب درآمد و انجام معاملات فراهم شده است. گسترش روزافزون مسائل اقتصادی اهمیت وارد شدن به این بازار مالی را پررنگ‌تر کرده است؛ اما کلید موفق بودن در این فضا، شناخت کامل شرایط و اصطلاحات آن است. ما در ادامه این مقاله به معرفی و شرح انواع بازارهای مالی می‌پردازیم.

تعریف بازار مالی

بازار مالی (Financial Market) به طور کلی به هر بازار فیزیکی یا پلتفرم مجازی‌ای اطلاق می‌شود که در آن معاملات دارایی‌ها رخ می‌دهد؛ بازارهای مالی برای عملکرد روان اقتصاد هر جامعه‌ای حیاتی هستند و انواع مختلفی از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار ارز خارجی و بازار مشتقه دارند.

بازارهای مالی با اجازه دادن به بازارهای آزاد برای جابجایی سرمایه، تعهدات مالی و پول، اقتصاد جهانی را روان‌تر می‌کنند، در حالی که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند در طول زمان در سود سرمایه شرکت کنند. این بازارها با خرید و فروش انواع ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق قرضه، ارزها و مشتقات ایجاد می‌شوند و به شدت بر شفافیت اطلاعات تکیه می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که بازارها قیمت‌های کارآمد و مناسب را تعیین می‌کنند.

نقش بازارهای مالی

بازارهای مالی با تخصیص منابع و ایجاد نقدینگی برای بنگاه‌ها و کارآفرینان، نقش حیاتی در تسهیل عملکرد روان اقتصادهای سرمایه‌داری ایفا می‌کنند و به خریداران و فروشندگان اجازه می‌دهند تا به راحتی دارایی‌های مالی خود را معامله کنند. بازارهای مالی برای بازدهی کسانی که دارای وجوه مازاد هستند (سرمایه گذاران/ وام‌دهندگان) محصولات و فضایی امن را فراهم می‌کنند و آن وجوه را در دسترس کسانی که به وجوه اضافی (قرض گیرندگان) نیاز دارند قرار می‌دهند.

برخی از بازارهای مالی، کوچک و با فعالیت اندک هستند، در حالی که برخی دیگر مانند بورس نیویورک (NYSE) هر روز تریلیون‌ها دلار اوراق بهادار معامله می‌کنند.

انواع بازارهای مالی

1. بازار سهام (Stock Market)

شاید رایج‌ترین بازار مالی، بازار سهام باشد. این بازارها، مکان‌هایی هستند که شرکت‌ها در آن فهرست شده‌اند و معامله‌گران و سرمایه‌گذاران به خرید و فروش سهام می‌پردازند. بازار سهام یک بازار مالی است که به سرمایه‌گذاران امکان خرید و فروش سهام در شرکت‌های سهامی عام را می‌دهد. بازار سهام اولیه جایی است که نسخه‌های جدید سهام، به نام عرضه‌های عمومی اولیه (IPO) به فروش می‌رسند. هر گونه معامله بعدی سهام در بازار ثانویه اتفاق می‌افتد، جایی که سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را که مالک آن هستند خریداری کرده و به فروش می‌رسانند. بیشتر معاملات سهام از طریق بورس‌های تنظیم شده انجام می‌شوند که هم به عنوان معیاری برای سنجش سلامت کلی اقتصاد و هم به عنوان منبع سود سرمایه و درآمد سود سهام برای سرمایه‌گذاران، نقش مهمی در اقتصاد جامعه ایفا می‌کنند.

شرکت‌کنندگان معمولی در بازار سهام شامل سرمایه‌گذاران و معامله‌گران (خرده‌فروشی و نهادی) و همچنین بازارسازان (MMs) و متخصصانی هستند که نقدینگی را حفظ کرده و بازاری دوطرفه را ارائه می‌کنند. کارگزار شخص ثالثی است که معاملات بین خریداران و فروشندگان را تسهیل می‌کند اما در واقع بخشی حقیقی از سهام را در اختیار ندارد.

2. بازار اوراق قرضه (Bond Market)

اوراق قرضه اوراق بهاداری است که سرمایه‌گذاران آن‌ها را برای مدت معینی با نرخ بهره از پیش تعیین شده، خریداری می‌کنند. شما ممکن است اوراق قرضه را توافقی بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده در نظر بگیرید که حاوی جزئیات وام و پرداخت‌های آن است. اوراق قرضه توسط شرکت‌ها، شهرداری‌ها و دولت‌های مستقل برای تامین مالی پروژه‌ها و عملیات‌ها منتشر می‌شوند.

3. بازار مشتقات (Derivative Market)

اوراق مشتقه قراردادهایی بین دو یا چند طرف هستند که ارزش آن‌ها بر اساس یک دارایی مالی مورد توافق (مانند اوراق بهادار) یا مجموعه ای از دارایی‌ها (مانند یک شاخص) است. اوراق مشتقه، اوراق بهادار ثانویه‌ای هستند که ارزش آن‌ها کاملاً از ارزش اوراق بهادار اولیه‌ای که به آن مرتبط هستند به دست می‌آید. این به معنی آن است که مشتقات به خودی خود، بی‌ارزش هستند. بازار مشتقات به جای معامله مستقیم سهام، قراردادهای آتی و اختیار معامله و سایر محصولات مالی پیشرفته را معامله می‌کند که ارزش خود را از ابزارهای اساسی مانند اوراق قرضه، کالاها، ارزها، نرخ بهره، شاخص‌های بازار و سهام به دست می‌آورند.

4. بازار ارز (Forex Market)

بازار ارز یا بازار فارکس بازاری است که در آن شرکت‌کنندگان می‌توانند خرید، فروش، پوشش ریسک و سفته‌بازی در مورد نرخ ارز را انجام دهند. بازار ارز نقدشونده‌ترین بازار جهان است که در آن روزانه بیش از 6.6 تریلیون دلار معامله انجام می‌شود.

بازار ارز متشکل از بانک‌ها، شرکت‌های تجاری، بانک‌های مرکزی، شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری، صندوق‌های تامینی و کارگزاران و سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی ارز است.

در بازار فارکس مشارکت‌کنندگان می‌توانند به معامله‌گری و خرید و فروش بر روی جفت ارزها بپردازند. منظور از جفت ارز، نسبت و ارزش دو ارز متفاوت در مقایسه با یکدیگر است. به عنوان مثال جفت ارز EURUSD بیانگر نسبت ارزش یورو به دلار است. معامله‌گران در بازار فارکس با توجه به نوسانات و بالا و پایین رفتن ارزش ارزها نسبت به یکدیگر، به معامله و خرید و فروش می‌پردازند.

شما می‌توانید برای آشنا شدن با این بازار و وارد شدن به این دنیای بی‌انتها و جذاب، به دوره رایگان هفت خوان فارکس سر بزنید.

5. بازار کالا (Commodities Market)

بازارهای کالا یابورس کالا مکان‌هایی هستند که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برای تبادل کالاهای فیزیکی مانند محصولات کشاورزی (ذرت، دام، سویا)، محصولات انرژی (نفت، گاز، اعتبار کربن)، فلزات گران‌بها (طلا، نقره، پلاتین) یا کالاهای نرم (پنبه، قهوه و شکر) با یکدیگر ملاقات می‌کنند. این بازارها به عنوان بازارهای کالای نقطه‌ای شناخته می‌شوند که در آن کالاهای فیزیکی با ارز مبادله می‌شوند.

6. بازار فرابورس (Over – the – counter Markets, OTC)

بازار فرابورس (OTC) یک بازار غیرمتمرکز است – به این معنی که مکان فیزیکی ندارد و معاملات آن به صورت الکترونیکی انجام می‌شوند – که در آن فعالان بازار، اوراق بهادار را مستقیماً بین دو طرف بدون کارگزار معامله می‌کنند. در حالی که بازار خارج از بورس می‌تواند معاملات سهام خاصی را انجام دهد بیشتر معاملات سهام از طریق بورس انجام می‌شوند. با این حال، برخی از بازارهای مشتقه کاملاً خارج از بورس هستند، بنابراین بخش قابل توجهی از بازار مالی را تشکیل می‌دهند. به طور کلی، بازارهای فرابورس و معاملاتی که در آن‌ها رخ می‌دهد بسیار کمتر تنظیم شده، نقدینگی کمتری دارند و غیرشفاف‌تر هستند.

7. بازار ارزهای دیجیتال (Cryptocurreny Market)

در چند سال گذشته شاهد معرفی و ظهور ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم بوده‌ایم که دارایی‌های دیجیتال غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بلاک‌چین هستند. امروزه هزاران توکن ارزهای دیجیتال در سراسر جهان در طیف وسیعی از صرافی‌های مستقل آنلاین ارزهای دیجیتال معامله می‌شوند. این صرافی‌ها میزبان کیف پول‌های دیجیتالی هستند تا معامله‌گران بتوانند یک ارز دیجیتال را با ارزهای دیگر مانند دلار یا یورو مبادله کنند.

دنیای ارزهای دیجیتال با هدف راحت‌تر کردن معاملات و تبادلات مالی روزمره و حرکت به سمت نوآوری‌های مانند متاورس ایجاد شده‌اند؛ اما از آنجایی که بیشتر صرافی‌های ارزهای دیجیتال پلتفرم‌های متمرکز هستند، کاربران در برابر هک یا کلاهبرداری آسیب‌پذیر هستند.

سوالات متداول

• انواع مختلف بازارهای مالی چیست؟

چند نمونه از بازارهای مالی عبارتند از بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار ارز، بازار کالا و املاک و غیره

• بازارهای مالی چگونه کار می کنند؟

اساساً همه بازارهای مالی با گرد هم آوردن خریداران و فروشندگان برخی دارایی‌ها یا قراردادها عمل می‌کنند و به آن‌ها امکان داد و ستد با یکدیگر را می‌دهند.

• کارکرد اصلی بازارهای مالی چیست؟

بازارهای مالی به دلایل مختلفی وجود دارند، اما اساسی ترین کارکرد آن‌ها اجازه دادن به تخصیص کارآمد سرمایه و دارایی‌ها در یک اقتصاد مالی است.

• چرا بازارهای مالی مهم هستند؟

بدون بازارهای مالی، سرمایه نمی‌تواند به طور کارآمد تخصیص یابد و فعالیت‌های اقتصادی مانند تجارت و سرمایه‌گذاری و فرصت‌های رشد به شدت کاهش می‌یابند.

• بازیگران اصلی بازار مالی چه کسانی هستند؟

شرکت‌ها از بازار سهام و اوراق قرضه برای جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند. سفته‌بازان بر روی طبقات مختلف دارایی تمرکز می‌کنند تا روی قیمت‌های آتی شرط‌بندی کنند. کارگزاران معمولاً به عنوان میانجی عمل می‌کنند و خریداران و فروشندگان را گرد هم می‌آورند و برای خدمات خود کمیسیون یا هزینه‌ای دریافت می‌کنند.

کلام آخر

بازارهای مالی بخش مهمی از دنیای اقتصاد جهانی هستند که نقش حیاتی و قابل‌توجهی در عملکرد روان یک جامعه سرمایه‌داری ایفا می‌کنند. هنگامی که بازارهای مالی با شکست مواجه می‌شوند، می‌توانند باعث اختلالات اقتصادی، از جمله رکود و بیکاری شوند؛ به همین دلیل آشنا شدن با اشرایط و انواع مختلف این بازارها از جمله بازار سهام، ارز دیجیتال و کالا برای موفق شدن در این عرصه ضرورت بسیاری دارد.